Literaccy Patroni Roku 2022

Co roku Sejm wybiera postaci, które zapisały się w historii kraju i przypisuje im honorowy tytuł Patronów Roku. Wśród nich często są wybitni polscy pisarze. To dobry moment, by przyjrzeć się im bliżej. Patroni Roku 2022 to m.in. Maria Konopnicka, Józef Wybicki oraz Józef Mackiewicz. Najbliższe miesiące upłyną zaś pod nazwą Rok Romantyzmu Polskiego.

W zeszłym roku literackim patronem był m.in. Stanisław Lem. W tym roku obchodzimy 180. rocznicę urodzin Konopnickiej,  200. – Wybickiego i 120. – Mackiewicza. Poza tym, mija 200 lat od publikacji „Ballad i romansów” Adama Mickiewicz. Stąd ważną rolę w ciągu 12 miesięcy będzie pełnił romantyzm.

Patroni na rok 2022

Literaccy Patroni Roku 2022 to postacie ciekawe, znane, choć nieco zapomniane. Często kojarzone z pojedynczych dzieł. Związane z nimi rocznice to doskonały moment, by przyjrzeć się bliżej ich życiorysom oraz twórczości.

 Maria Konopnicka to pisarka, poetka, tłumaczka i publicystka. Twórczyni „Roty”. Tworzyła piękna literaturę dla dzieci. Znana jest jako autorka baśni „O krasnoludkach i sierotce Marysi”. Współpracowała z tygodnikiem dla kobiet „Bluszcz”. Zajmowała się też krytyką literacką. Tworzyła również nowele, jej dziełami są m.in. „Mendel Gdański” czy „Nasza szkapa”. Miało kilkoro dzieci, była żoną Jarosława Konopnickiego, ale rozstała się z mężem. Przyjaźniła się z Elizą Orzeszkową. Pisarka była też działaczką społeczną. Walczyła o prawa kobiet. Protestowała przeciwko niesprawiedliwości społecznej. Z jej nazwiskiem łączono wielu mężczyzn, choć nie ma pewności dla kogo tak naprawdę miała najcieplejsze uczucia. Bliska przyjaźń łączyła ją z malarką Marią Dulębianką. Konopnicka urodziła się 1842 roku w Suwałkach, zmarła w 1910 roku we Lwowie.

„A gdy serce twe przytłoczy/ myśl, że żyć nie warto,/ z łez ocieraj cudze oczy,/ chociaż twoich nie otarto”. M. Konopnicka, „Fragmenty”

Józef Mackiewicz to pisarz, reportażysta i publicysta polityczny. Pracował m.in. w dzienniku „Słowo”. Życie miłosne i rodzinne pisarza było skomplikowane. W twórczości literackiej starał się być wiarygodnym świadkiem historii. Ważne były dla niego: prawda faktów, wiedza, znajomość przedmiotu. W tekstach często odwoływał się do wielonarodowej tradycji Rzeczpospolitej. Był wrogiem totalitaryzmów. Wspierał ideę wolności narodów. To on przedstawił pisemną relację na temat zbrodni katyńskiej. Wielokrotnie narażał się ludziom u władzy. Dwa razy wydawano na niego wyrok śmierci. Po wojnie przebywał na emigracji. Pisał dla paryskiej „Kultury”, londyńskich „Wiadomości”, tygodnika „Lwów i Wilno”. Współpracował z prasą emigracyjną wielu państw. Prócz tekstów dziennikarskich, pisał też powieści i zbiory opowiadań. Urodził się w 1902 w Petersburgu, a zmarł w 1985 roku w Monachium.

„Całkowitej prawdy nie zna żaden człowiek na tym świecie. To co my, ludzie, nazywamy prawdą jest zaledwie jej szukaniem. Szukanie prawdy jest tylko możliwe w wolnej dyskusji”. J. Mackiewicz, „Zwycięstwo prowokacji”

Józef Wybicki to pisarz, publicysta i polityk. Autor polskiego hymnu narodowego – „Mazurka Dąbrowskiego”. Wybitny humanista. Kochający mąż i ojciec. Prawnik, geograf, poseł, działacz społeczny, literat… W życiu kierował się dewizą: „Aby z korzyścią dla ojczyzny”. Był silnie zaangażowany w działalność polityczną, ale pisał również pamiętniki, wiersze, dramaty i opery. Dokonywał też tłumaczeń z języka francuskiego. Poruszał w różnych tekstach tematy polityczne, społeczne, ekonomiczne i moralne. Dziś jego pisma są niemal całkowicie zapomniane. Co ważne – kochał teatr i zajmował się również reżyserią, niekiedy występował jako aktor dla najbliższych. Największy sukces odniosły jego sztuki sceniczne: komedia „Kulig” oraz tragedia „Zygmunt August”. Pamięć Wybickiego jest szczególnie czczona w dwóch regionach Polski: na Pomorzu Gdańskim, gdzie się urodził i w Wielkopolsce, gdzie mieszkał i zajmował się działalnością publiczną. Urodził się w 1747 roku w Będominie, zmarł w 1822 w Manieczkach.

„Rzeknij, Najjaśniejszy Panie: Jest Królestwo Polskie!”, J. Wybicki, do Napoleona I Bonapartego w 1812 r.

Rok Romantyzmu Polskiego

W 1822 roku w Wilnie ukazały się „Ballady i romanse” Mickiewicza, a wśród nich tak znane utwory liryczne jak „Romantyczność”, „Pani Twardowska” i „Powrót taty”. Wydanie tego tomiku poetyckiego symbolicznie wyznacza początek polskiego romantyzmu.  To wtedy zrodziła się epoka, w której tworzyli nasi genialni artyści, myśliciele i działacze polityczni. W sytuacji narodowej niewoli stworzyli kraj duchowej wolności. Rozwinęli programy niepodległościowe. Wynieśli też polską muzykę, literaturę i malarstwo do rangi czołowych osiągnięć kultury europejskiej.

2022 rok to czas, kiedy warto przypomnieć sobie pisarskie dokonania Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego czy Cypriana Kamila Norwida. Poza literaturą, można również przywołać muzykę Fryderyka Chopina, Marii Szymanowskiej, Stanisława Moniuszki. Doskonałym pomysłem jest także wspomnienie malarstwa Jana Matejki, Artura Grottgera, Teofila Kwiatkowskiego.

„Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!/ Miej serce i patrzaj w serce!”. A. Mickiewicz, „Romantyczność”